Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2009

Η ασυμμετρία των λιμνών του Τιτάνα

Το Βόρειο και Νότιο ημισφαίριο του Τιτάνα
Πηγές στοιχείων : Science daily, JPL.

Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Οι πηγές ενέργειας των γαλαξιών

IRAS 19297-0406
( Σύγκρουση 4 γαλαξιών )
Υπέρυθρος φωτεινός γαλαξίας ( ULIRGs )
Απόσταση : 1 δισεκατομμύριο έτη φωτός
Πηγές στοιχείων : Αστροφυσικό κέντρο, Hubble.

M78

M78
Νεφέλωμα εκπομπής
Απόσταση : 1.500 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : NASA.

Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2009

Οι πίδακες του NGC 1097

NGC 1097
Σπειροειδής ραβδωτός γαλαξίας
Απόσταση : 45 εκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : NASA.

Ο αστρονομικός προσανατολισμός των Ελληνικών μνημείων στη Σικελία

Ο ναός της Ήρας στο Paestum
Εισαγωγή
Η πρόταση ότι τα κλασσικά μνημεία μπορεί να έχουν ευθυγραμμιστεί με την ανατολή σε ορισμένες ημερομηνίες, έχει τεθεί εδώ και πολύ καιρό. Πρώτος το σκέφτηκε ο Nissen, το 1869. Οι Penrose και Dinsmoor ανέπτυξαν περισσότερο την ιδέα, λέγοντας ότι ή χρονολόγηση ενός μνημείου θα μπορούσε να προκύψει από την ευθυγράμμισή του με αστρονομικά στοιχεία. Η εξήγηση αυτή αμφισβητήθηκε το 1980 από τον Herbert, με βάση το γεγονός ότι πολλά Ελληνικά μνημεία δεν είναι προσανατολισμένα στην ανατολή.
Οι Aveni and Romano, με βάση την αποτύπωση των μνημείων της Σικελίας και της Νοτίου Ιταλίας, διαβεβαίωσαν ότι υπάρχει ένα αστρονομικό μοτίβο στην διάταξη των Ελληνικών μνημείων, ωστόσο, δύο πρόσφατα δημοσιευμένες εργασίες για το αντικείμενο βεβαιώνουν ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που ν’ αποδεικνύουν μια αστρονομική πρόθεση σχεδιασμού. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, υπάρχει διαφωνία απόψεων.
Η ύπαρξη ή η έλλειψη αποδείξεων αστρονομικής ευθυγράμμισης των μνημείων, είναι θέμα που άπτεται των θρησκευτικών πρακτικών της αρχαϊκής ( 750 – 480 π.Χ. ) και της κλασσικής ( 480 – 323 π.Χ. ) περιόδου. Οι Salt και Μπούτσικας πρότειναν ότι οι Ελληνικές θρησκευτικές γιορτές και ειδικότερα οι γιορτές του Πανελληνίου, ρυθμίστηκαν ανά τις εποχές με βάση αστρονομικές παρατηρήσεις. Ο Hannah σημειώνει επίσης ότι η παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων βοήθησε τους Έλληνες να ρυθμίσουν τους κύκλους της πολιτικής ζωής : η ολοκλήρωση μεταξύ της τοπογραφίας, της αρχιτεκτονικής και της αστρονομίας μπορεί να έδωσε σχήμα στην καθημερινή λειτουργία της πόλης.
Ένα περαιτέρω βοήθημα στην μελέτη της αστρονομικής ευθυγράμμισης των μνημείων, είναι η έρευνα στοιχείων ύπαρξης πολιτισμικής συνέχειας στην Μεσόγειο.
Σύμφωνα με την παράδοση, οι Έλληνες αποίκισαν τη Σικελία γύρω στα μέσα του 8ου αιώνα. Πρόσφατα ωστόσο, η άποψη αυτή αμφισβητήθηκε από σπουδαστές οι οποίοι αναρωτήθηκαν σε ποιο βαθμό είναι δυνατόν να γνωρίζουμε την εθνικότητα των αποίκων από τα αρχαιολογικά αρχεία αλλά και την ακρίβεια της σημασίας της διαδικασίας αποικιοποίησης. Σε τοποθεσίες της Σικελίας μπορούμε να βρούμε υλικά από την Ελλάδα, αυτό όμως μπορεί ν’ αποτελεί τόσο ένα στοιχείο αποικιοποίησης, όσο κι εμπορικής ανταλλαγής προϊόντων και δηλαδή μπορεί οι Σικελοί γηγενείς να εκτιμούσαν μεν την ελληνική τεχνοτροπία, αλλά χρησιμοποιούσαν τα υλικά με τον τρόπο που χρησιμοποιούσαν και τα υλικά του τόπου τους.
Τα ελληνικά μνημεία στη Σικελία έχουν ξεκάθαρη ελληνική νοοτροπία, πως και από ποιους χρησιμοποιήθηκαν όμως ; από τους Έλληνες και με τον ελληνικό τρόπο ή οι Σικελοί υιοθέτησαν την Ελληνική αρχιτεκτονική για να κατασκευάσουν μνημεία αφιερωμένα σε τοπικές λατρείες όπως οι Ρωμαίοι ; Η έλλειψη σύγχρονων γραπτών πηγών αναφοράς σημαίνει ότι η ακριβής φύση μερικών τόπων λατρείας της Σικελίας μάλλον δεν πρόκειται να μαθευτεί ποτέ. Αν ωστόσο αποδειχθεί ότι τα μνημεία της Σικελίας μοιράζονται ευθυγραμμίσεις με αστρονομικά στοιχεία παρόμοιες μ' εκείνες των Ελληνικών μνημείων, αυτό θα ενίσχυε την άποψη ότι οι θρησκευτικές πρακτικές στις πόλεις αυτές γινόταν με την Ελληνιστική νοοτροπία.
Τ’ αποτελέσματα μιας αποτύπωσης των ελληνικών μνημείων στη Σικελία που εκτίθενται παρακάτω κι η σύγκρισή τους με μια αποτύπωση των Ελληνικών μνημείων που δημοσιεύτηκε πρόσφατα από τον Retallack, παρέχουν τα μέσα μελέτης του βαθμού ομοιότητας της ευθυγράμμισης των μνημείων. Οι ευθυγραμμίσεις προβλέπουν ένα “ αστρονομικό αποτύπωμα ” που επιτρέπει έναν προσδιορισμό του τι εκτείνει και διαφοροποιεί την Ελληνική κουλτούρα στα δύο διαφορετικά μέρη.
.
Ο ναός του Ποσειδώνα στο Κάπο Σούνιο
Συμπεράσματα
Τα μνημεία στην Ελλάδα κατασκευαζόταν συνήθως σε τοποθεσίες που ήταν ιερές από τα αρχαία χρόνια, φθάνοντας μέχρι την εποχή του χαλκού. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Θέρμο, όπου οι μεταγενέστεροι κλασσικοί ναοί χτίστηκαν πάνω στα ερείπια του μεγάρου της Μυκηναϊκής εποχής. Είναι λοιπόν πιθανό ότι οι αρχαϊκοί και κλασσικοί ναοί δεν χτίστηκαν μόνο σύμφωνα με την κοσμολογία και τις θρησκευτικές δοξασίες της εποχής τους, αλλά συμπεριλαμβάνουν κι αρχαιότερα θρησκευτικά στοιχεία. Ως προς τον προσανατολισμό, σημειώνεται ότι τα μισά από τα μνημεία που εξέτασε ο Retallack, είναι ανατολικά προσανατολισμένα.
Τα μνημεία στην Σικελία χτίστηκαν σε πόλεις οι οποίες, κατά τον χρόνο κατασκευής τους, αντιπροσώπευαν τους μετανάστες που ερχόταν από μακριά. Μέχρι τότε, δεν υπήρχε ιστορικό προηγούμενο κατασκευής τέτοιων ναών : τα μνημεία μοιάζουν να είναι καθαρά προϊόντα της κοσμολογίας του έβδομου, έκτου και πέμπτου αιώνα. Η απουσία προηγούμενων λατρευτικών κτηρίων, έδωσε στους Έλληνες της Σικελίας περισσότερη ελευθερία να εκφράσουν έτσι τις θρησκευτικές πρακτικές της εποχής τους.
Ο αυτοπροσδιορισμός των Ελλήνων της Σικελίας σαν Ελλήνων που ζουν σε υπερπόντια χώρα, ίσως να συνδεόταν με τα ιδανικά τους, καθώς ήθελαν ν’ αποδείξουν, τόσο στους εαυτούς τους όσο και στους επισκέπτες από την πατρίδα, ότι παρέμεναν Έλληνες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ τα Ελληνικά ιερά στην Ελλάδα υπήρχαν και σε τοποθεσίες φυσικού κάλλους της ενδοχώρας, τα ιερά της Σικελίας χτίστηκαν όλα σε αστικές ή προαστιακές τοποθεσίες, με σημαντική προτίμηση στον ανατολικό προσανατολισμό. Λαμβάνοντας υπόψη και στοιχεία όπως η αρχιτεκτονική μορφή ή την λατρευτική πρακτική, ένα “ αστρονομικό αποτύπωμα ” θα μπορούσε ν’ αποτελεί μέρος της προσπάθειας απόδειξης της Ελληνικότητας της αποικίας.
Μια περαιτέρω απόδειξη γι’ αυτή την προσπάθεια θα μπορούσε να είναι η σύγκριση του προσανατολισμού των μνημείων σε άλλες Ελληνικές αποικίες όπως στην Μαύρη θάλασσα ή την Μικρά Ασία της Ελληνιστικής εποχής. Δεδομένου του εμφατικού χαρακτήρα της αστρονομικής ευθυγράμμισης των μνημείων της Σικελίας, η απουσία της στις περιοχές αυτές, θα ήταν ακόμα μια έκπληξη.
Πηγές στοιχείων : Plos One, Roland Martin, Architettura Greca, Electa Editrice, 1980, Σπύρος Κουζινόπουλος, Η Σικελία κι ο Ελληνισμός, Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων/ Ομογένεια.
Μετάφραση : Σοφία Πάνου, Νοέμβριος 2009.

Η γλώσσα των κλιματικών αλλαγών

Πηγή στοιχείων : Αστροβιολογικό περιοδικό.

Η ζωή στα ρηχά νερά

Πηγή στοιχείων : Αστροβιολογικό περιοδικό.

Μια νύχτα στα Ιμαλάϊα

Αστρικά ίχνη πάνω από την οροσειρά Annapurna
Πηγή στοιχείων : NASA.

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2009

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2009

Το Βόρειο Σέλας στον Κρόνο

Πηγή στοιχείων : Cassini/NASA.

Έλκοντας ένα δαχτυλίδι του Κρόνου

Η τροχιά του Προμηθέα έλκει το δαχτυλίδι F του Κρόνου
Πηγή στοιχείων : JPL.

Τα τεράστια κύματα του Ήλιου

Πηγή στοιχείων : NASA Science.

Τρίτη 24 Νοεμβρίου 2009

Εικόνες από τον Εγκέλαδο

Η επιφάνεια του Εγκέλαδου στις 21.11.2009
Πηγές στοιχείων : JPL, NASA.

Οι λίμνες του Τιτάνα ξεχειλίζουν από ζωή

Οι λίμνες υδρογονάνθρακα στον Τιτάνα
Πηγή στοιχείων : New Scientist.

Τα τυφλά κοσμικά σημεία

Κατανομή της ύλης σ' ένα τμήμα του σύμπαντος
Πηγή στοιχείων : Max Planck Society.

Η κίνηση γύρω από ένα νεαρό αστέρι

Το Τραπέζιο του Ωρίωνα
Ανοιχτό σμήνος
Απόσταση : 1.300 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : Αστροφυσικό κέντρο.

Μια κοσμική εικόνα

Το Νεφέλωμα του Καρκίνου
Πλανητικό Νεφέλωμα
Απόσταση : 6.000 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : Chandra x- ray.

2 νεαροί καφέ νάνοι

Η γέννηση ενός αστεριού από τη στροβιλιζόμενη σκόνη
.
SSTB213 J041757
Δυαδικό σύστημα πρωτοαστέρων
Απόσταση : 450 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : JPL, Spitzer, Calar Alto, NASA.

Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009

Ένα σκονισμένο νησί

NGC 253
Σπειροειδής γαλαξίας
Απόσταση : 10 εκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : NASA.

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2009

Πριν πέσει το σκοτάδι

Η περιοχή Baghdad Sulcus στον Εγκέλαδο
Πηγή στοιχείων: JPL.

Το γεύμα ενός γαλαξία - κανίβαλου

Κένταυρος Α
Γιγαντιαίος ελλειπτικός γαλαξίας
NGC 5128
Απόσταση : 11 εκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : ESO.

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2009

Τα κεντρικά εξογκώματα των γαλαξιών

NGC 4710
Φακοειδής γαλαξίας
Απόσταση : 60 εκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : ESA/Hubble.

Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2009

Τα σύννεφα και το σχήμα των ηπείρων

Πηγή στοιχείων : Earth observatory/NASA.

Λεπτομέρειες γέννησης των μεγάλων αστεριών

Κοχλάζων πρωτοπλανητικός δίσκος
Πηγή στοιχείων : Αστροφυσικό κέντρο.

Αποτύπωση του ουρανού

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Wise
Πηγές στοιχείων : JPL, Βασίλης Καραμανάβης, Πλανητάριο Θεσσαλονίκης.

Μια αστρική βόμβα

V445
Καινοφανής αστέρας
Απόσταση : 25.000 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : ESO.

Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009

Μυστηριώδης " σκοτεινή ροή "

SDSS J1004+4112
Βαρυτικός φακός σμήνους γαλαξιών
Απόσταση : 7-12 δισεκατομμύρια έτη φωτός
Πηγές στοιχείων : New Scientist, Hubble.

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2009

Μια κοχλάζουσα μπάλα αερίου

Η επιφάνεια του Ήλιου
Πηγή στοιχείων : Science daily.

Το Νεφέλωμα του Δαχτυλιδιού

Μ57
Πλανητικό νεφέλωμα
NGC 6720
Απόσταση : 4.000 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : NASA.

Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2009

Μυστηριώδης εκπομπή ακτίνων Χ

NGC 1365
Σπειροειδής ραβδωτός κι ενεργός γαλαξίας
Απόσταση : 60 εκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : Αστροφυσικό κέντρο.

Το Dawn στη ζώνη των αστεροειδών

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Dawn
.
Οι στόχοι προορισμού του Dawn
Πηγές στοιχείων : JPL, Αποστολή Dawn.

Σύννεφα στα δαχτυλίδια του Κρόνου

Φωτεινά σύννεφα σωματιδίων πάγου
Πηγή στοιχείων : JPL.

Νερό στη Σελήνη

Πίδακας ατμού στον κρατήρα Cabeus της πρόσκρουσης
Πηγή στοιχείων : NASA Science.

Θέα στον πλανήτη μας

Η Γη από το διάστημα
Πηγή στοιχείων : ESA Space science.

Εξωγήϊνο υλικό στους ωκεανούς της Γης

Ειρηνικός ωκεανός
Πηγή στοιχείων : Science daily.

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009

Νεαρά αστέρια στο Νεφέλωμα του Ρο Οφιούχου

Νεαρά αστέρια στο Νεφέλωμα του Ρο Οφιούχου
Απόσταση : 400 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : NASA.

Μια μαύρη τρύπα μεσαίου μεγέθους

NGC 5408
Ακανόνιστος γαλαξίας
Απόσταση : 15.8 εκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : NASA.

Η χημεία των νεαρών αστεριών

Νεαρό αστέρι με πρωτοπλανητικό δίσκο
Πηγή στοιχείων : ESO.

Ο παλμός του Ήλιου

Ο Ήλιος τον Ιούνιο του 2002
Πηγή στοιχείων : Science daily.

2 αστέρια με ατμόσφαιρα οξυγόνου

SDSS1102+2054
Λευκός νάνος
Απόσταση : 220 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : Science daily.

Το αστέρι του Kapteyn

Το αστέρι του Kapteyn
Αστέρι
Απόσταση : 13 έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : New Scientist.

22 πρώϊμοι γαλαξίες

Απόσταση : 12.9 δισεκατομμύρια έτη φωτός
Πηγή στοιχείων : Science daily.

Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 2009

Προορισμός : τ' αστέρια

Το τέλος του Ηλιακού μας συστήματος
Πηγή στοιχείων : Αστροβιολογικό περιοδικό.