Ο Γαλαξίας
Τεράστια αστρικά νεφελώματα κυριαρχούν στη θέα που μας προσφέρει αυτή η εικόνα του ουρανού προς το κέντρο του Γαλαξία μας, αλλά μεταξύ τους κείνται βαθιές φλέβες απορροφητικής σκόνης και διεγερμένου αερίου, καθώς και ροζ λαμπερά ροδοειδή κοσμήματα ( ροζέτες ) νεφελωμάτων αστρικής γέννησης. Τ' αστέρια είναι εφήμερα, ζουν λίγα δισεκατομμύρια χρόνια . Τα νεφελώματα ζουν πολύ – πολύ περισσότερο. Είναι το υλικό απ’ όπου τ΄αστέρια γεννήθηκαν και αυτό στο οποίο θα επιστρέψουν.
Τα κενά μεταξύ των αστέρων είναι ραντισμένα μ’ ένα μίγμα μορίων αερίου και σωματιδίων σκόνης που σχηματίζουν τον σκελετό του Γαλαξία μας και γεννούν τις νέες γενιές αστεριών.
Τα κενά μεταξύ των αστέρων είναι ραντισμένα μ’ ένα μίγμα μορίων αερίου και σωματιδίων σκόνης που σχηματίζουν τον σκελετό του Γαλαξία μας και γεννούν τις νέες γενιές αστεριών.
Σ’ ένα γαλαξία όπως ο δικός μας, ο χώρος που είναι πραγματικά άδειος είναι ελάχιστος. Τα φαινομενικά κενά μεταξύ των αστέρων είναι γεμάτα με νέφη αερίου και σκόνης, παρ’ όλο που είναι σποραδικά κατανεμημένα και δεν φαίνονται. Πολλά τέτοια νέφη μπορούν ν’ ανιχνευθούν μόνο από τον τρόπο που παγιδεύουν το φως πιο απομακρυσμένων αντικειμένων. Μόνο τότε φωτίζονται από το φως των κοντινών αστέρων και γίνονται ορατά ως νεφελώματα, όνομα που προέρχεται από τα λατινικά.
Κάθε μη αστρικό και μη προσδιορισμένο αντικείμενο σ’ ένα γαλαξία μπορεί να θεωρηθεί νεφέλωμα, ωστόσο υπάρχουν τέσσερις τύποι με κοινά χαρακτηριστικά. Τα πλανητικά νεφελώματα είναι συνήθως τα μικρότερα, είναι σχετικά συμπαγή κι αποτελούν τα κουφάρια των αστέρων που τέλειωσαν τη ζωή τους. Οι άλλοι 3 τύποι είναι πολύ μεγαλύτερα και διάχυτα νέφη υλικού που σχηματίζουν σκοτεινά, ανακλαστικά και νεφελώματα εκπομπής.
Το Νεφέλωμα του αετού
Σκοτεινό νεφέλωμα και εκπομπής
Μ16
Απόσταση : 6.500 έτη φωτός
Σκοτεινό νεφέλωμα και εκπομπής
Μ16
Απόσταση : 6.500 έτη φωτός
Διάμετρος : 20 έτη φωτός
Η σκόνη τυλίγεται σε μια αχανή σπηλιά αστρικού σχηματισμού, στέφοντας τη θέα μας μ’ ένα κυανό νεφέλωμα εκπομπής. Στο κέντρο κατοικούν σκοτεινοί πυλώνες σκόνης που επωάζουν νεαρά αστέρια.
.
Το νεφέλωμα της αλογοκεφαλής
Σκοτεινό νεφέλωμα
Barnard 33
Απόσταση : 1.500 έτη φωτός
Σκοτεινό νεφέλωμα
Barnard 33
Απόσταση : 1.500 έτη φωτός
Διάμετρος : 16 έτη φωτός
Το διασημότερο νεφέλωμα όλων είναι αυτό το ουράνιο γλυπτό, τη σιλουέτα του οποίου βλέπουμε με φόντο τους ροζ καταρράκτες του νεφελώματος IC 434.
Όπως υποδηλώνει το όνομα, ένα σκοτεινό νεφέλωμα είναι ένα νέφος αερίου και σκόνης το οποίο γίνεται ορατό μόνο όταν παγιδεύει το φως άλλων αντικειμένων, όπως άλλων νεφελωμάτων ή απομακρυσμένων αστέρων.
Όπως υποδηλώνει το όνομα, ένα σκοτεινό νεφέλωμα είναι ένα νέφος αερίου και σκόνης το οποίο γίνεται ορατό μόνο όταν παγιδεύει το φως άλλων αντικειμένων, όπως άλλων νεφελωμάτων ή απομακρυσμένων αστέρων.
Το διασημότερο παράδειγμα νεφελώματος αυτού του είδους είναι το Νεφέλωμα της αλογοκεφαλής στον αστερισμό του Ωρίωνα που βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία : η σιλουέτα ενός μεγαλοπρεπούς σκακιστικού κομματιού περιγράφεται ελεύθερα, μπροστά σ’ ένα πέπλο λαμπρού αερίου.
Παρ’ όλ’ αυτά, το νεφέλωμα της αλογοκεφαλής δεν είναι το μεγαλύτερο ή το περισσότερο εξέχον σκοτεινό νεφέλωμα. Άλλα νεφελώματα όπως το “ Ρήγμα του Κύκνου ” στον ουρανό του Βόρειου ημισφαίριου κι ο “ Καρβουνόσακος ” του νότιου, φωτίζονται από αμυδρά νέφη αστέρων του Γαλαξία και φαίνονται πολύ πιο άμεσα.
Τα νεφελώματα ανάκλασης και εκπομπής είναι και τα δύο φωτεινά, για διαφορετικούς όμως λόγους. Έχουμε ένα νεφέλωμα ανάκλασης όταν τα λεπτεπίλεπτα σωματίδια σκόνης σ’ ένα νέφος αερίων ανακλούν και διασκορπίζουν το αστρικό φως. Το φαινόμενο είναι παρόμοιο με τον τρόπο που η ατμόσφαιρα της Γης διασκορπίζει το ηλιακό φως και τα αποτελέσματα του διασκορπισμού αυτού. Επειδή το γαλάζιο, μικρού μήκους κύματος φως διασκορπίζεται πιο εύκολα από το φως μεγαλύτερου μήκους κύματος όπως το κόκκινο, το νεφέλωμα έχει συνήθως ένα γαλαζωπό χρώμα, ενώ το φως από τα άστρα που βρίσκονται μέσα του, χρωματίζεται μ’ ένα ανοιχτό κίτρινο λόγω της απώλειας μέρους του γαλάζιου φωτός.
Τα νεφελώματα ανάκλασης και εκπομπής είναι και τα δύο φωτεινά, για διαφορετικούς όμως λόγους. Έχουμε ένα νεφέλωμα ανάκλασης όταν τα λεπτεπίλεπτα σωματίδια σκόνης σ’ ένα νέφος αερίων ανακλούν και διασκορπίζουν το αστρικό φως. Το φαινόμενο είναι παρόμοιο με τον τρόπο που η ατμόσφαιρα της Γης διασκορπίζει το ηλιακό φως και τα αποτελέσματα του διασκορπισμού αυτού. Επειδή το γαλάζιο, μικρού μήκους κύματος φως διασκορπίζεται πιο εύκολα από το φως μεγαλύτερου μήκους κύματος όπως το κόκκινο, το νεφέλωμα έχει συνήθως ένα γαλαζωπό χρώμα, ενώ το φως από τα άστρα που βρίσκονται μέσα του, χρωματίζεται μ’ ένα ανοιχτό κίτρινο λόγω της απώλειας μέρους του γαλάζιου φωτός.
.
Το Νεφέλωμα του κώνου
Σκοτεινό νεφέλωμα
Σκοτεινό νεφέλωμα
NGC 2264
Απόσταση : 2.500 έτη φωτός
Διάμετρος : 7 έτη φωτός
Αυτός ο πυλώνας σκόνης που μοιάζει με πύργο, σμιλεύτηκε από αστρικούς ανέμους προερχόμενους από ένα λαμπρό σμήνος αστέρων που βρίσκεται πιο ψηλά, έξω από την εικόνα. Μια μικρή ομάδα από νεαρά αστέρια μεγάλου μεγέθους εκτίθεται στην κορυφή του.
Ένα νεφέλωμα εκπομπής αντίθετα, εκπέμπει δικό του φως, αν και τελικά ενισχύεται από τ΄αστέρια. Τα θερμά, νεαρά αστέρια εκπέμπουν θηριώδη ακτινοβολία υψηλής ενέργειας που συχνά ξεπερνά το ορατό μήκος κύματος και φθάνει στην υπέρυθρη πλευρά του φάσματος. Όταν ένα τέτοιο αστέρι περιβάλλεται από ένα νέφος αερίου, τα άτομα ή τα μόρια του αερίου μπορεί ν’ απορροφήσουν ενέργεια από την ακτινοβολία και να “ διεγερθούν ” προσωρινά. Είναι μια κατάσταση που δεν διαρκεί πολύ και συνήθως τα σωματίδια του αερίου χάνουν την ένέργειά τους εκπέμποντας έναν καταρράκτη κυμάτων φωτός, τις ενέργειες και τα χρώματα που προσδιορίζονται από την εσωτερική τους δομή.
Ένα νεφέλωμα εκπομπής αντίθετα, εκπέμπει δικό του φως, αν και τελικά ενισχύεται από τ΄αστέρια. Τα θερμά, νεαρά αστέρια εκπέμπουν θηριώδη ακτινοβολία υψηλής ενέργειας που συχνά ξεπερνά το ορατό μήκος κύματος και φθάνει στην υπέρυθρη πλευρά του φάσματος. Όταν ένα τέτοιο αστέρι περιβάλλεται από ένα νέφος αερίου, τα άτομα ή τα μόρια του αερίου μπορεί ν’ απορροφήσουν ενέργεια από την ακτινοβολία και να “ διεγερθούν ” προσωρινά. Είναι μια κατάσταση που δεν διαρκεί πολύ και συνήθως τα σωματίδια του αερίου χάνουν την ένέργειά τους εκπέμποντας έναν καταρράκτη κυμάτων φωτός, τις ενέργειες και τα χρώματα που προσδιορίζονται από την εσωτερική τους δομή.
Η ίδια αρχή προσδιορίζει και το χρώμα που εκπέμπει ένα φωτιστικό νέον στους δρόμους. Αναλύοντας τις διαφορετικές ενέργειες ακτινοβολίας που παράγουν τα νεφελώματα εκπομπής, οι αστρονόμοι μπορούν να προσδιορίσουν τα διαφορετικά άτομα και μόρια που συνθέτουν το αέριο.
Τα νεφελώματα εκπομπής περιλαμβάνουν τα πιο εκτεταμένα και τα πιο εντυπωσιακά νεφελώματα στον ουρανό – ευαίσθητοι ανιχνευτές και εκθέσεις μακράς διάρκειας μπορούν ν’ αποκαλύψουν μέσα τους εκθαμβωτικές σειρές χρωμάτων. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα νεφελώματα είναι υβρίδια σκοτεινών νεφελωμάτων και νεφελωμάτων ανάκλασης και εκπομπής. Αποτελούν το ακατέργαστο υλικό του Γαλαξία μας κι ολόκληρου του σύμπαντος – το υλικό από το οποίο συναυξάνονται τ' αστέρια.
Πηγή στοιχείων : Giles Sparrow, Αστρονόμος, Cosmos, Quercus Pubblishing Ltd, 2006
Μετάφραση από τα αγγλικά : Σοφία Πάνου, Μάρτιος 2008
Τα νεφελώματα εκπομπής περιλαμβάνουν τα πιο εκτεταμένα και τα πιο εντυπωσιακά νεφελώματα στον ουρανό – ευαίσθητοι ανιχνευτές και εκθέσεις μακράς διάρκειας μπορούν ν’ αποκαλύψουν μέσα τους εκθαμβωτικές σειρές χρωμάτων. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα νεφελώματα είναι υβρίδια σκοτεινών νεφελωμάτων και νεφελωμάτων ανάκλασης και εκπομπής. Αποτελούν το ακατέργαστο υλικό του Γαλαξία μας κι ολόκληρου του σύμπαντος – το υλικό από το οποίο συναυξάνονται τ' αστέρια.
Πηγή στοιχείων : Giles Sparrow, Αστρονόμος, Cosmos, Quercus Pubblishing Ltd, 2006
Μετάφραση από τα αγγλικά : Σοφία Πάνου, Μάρτιος 2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου